در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار اهمیت منطقه مَکُران توسط مقام معظم رهبری مطرح شد، از آن زمان توسعه سواحل مَکُران همواره مطرح بوده و همه مسوولان هم به این موضوع پرداختند.
سواحل مَکُران به دلیل موقعیت و ویژگی های استراتژیک آن از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی دارای اهمیت فراوانی است
در دولت سیزدهم مقرر شد آنچه که بر زمین مانده از سر گرفته شود، از این رو توسعه سواحل مَکُران از نظر نقش و کارکرد ملی و به عنوان یک ابرپروژه مطرح شده و این موضوع در دستور کار دولت قرار گرفت بطوریکه در بودجه ١۴٠٢ ردیف اعتباری خاصی برای سازمان توسعه سواحل مَکُران پیش‌بینی شد.
استان پهناور سیستان و بلوچستان در مسیر ۲ کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد که این امر منطقه مَکُران را به عنوان جاده ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح می‌کند.
بدون تردید توسعه و عمران سواحل مَکُران برای جمهوری اسلامی ایران دارای منافع استراتژیک متعدد و مهمی از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی است زیرا بارور کردن قابلیت‌های این سواحل مهم منجر به افزایش وزن و منزلت ژئوپلیتیکی ایران در سطح منطقه و حتی جهان می‌شود.
همه توانایی‌های مَکُران برگ برنده‌ای در دست نظام جمهوری اسلامی برای پرش از بازدارنده‌های توسعه یافتگی و گام نهادن در جاده‌های چشم انداز توسعه است.
توسعه سواحل مَکُران ؛ نقطه اتصال کریدور شمال- جنوب
کارشناس مسائل اقتصادی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه سواحل مَکُران به دلیل قابلیت‌ها و ویژگی‌های بالقوه، یکی از موقعیت‌های ژئواستراتژیکی کشور محسوب می‌شود، بیان کرد: دسترسی به منابع غنی انرژی، تسلط بر مهمترین مسیر انتقال انرژی و کالا در سطح جهان، فراهم کردن دسترسی کشورهای محصور در خشکی در آسیای مرکزی به آب‌های آزاد و قرار گرفتن در مسیر دریایی راه ابریشم و راه ادویه بخشی از این قابلیت‌ها بوده که پیشرفت و توسعه کشور را به این سواحل گره زده است.
مجتبی شجاعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: ویژگی‌های ژئوپلیتیکی کشور ایران یکی از مهمترین شاخص‌های قدرت بخشی آن به حساب می‌آید بیان این مطلب بدان جهت است که در طول تاریخ همواره قدرت‌های بیگانه بویژه دشمنان ایران تمرکز و توجه خاصی به سواحل جنوبی شرقی ایران، که در محدوده دریای مَکُران و پس کرانه‌های آن واقع شده، داشته و حذف و به دست آوردن منابع و منافع این منطقه و یا جلوگیری از بهره برداری ایران از منابع و منافع آن، به عنوان یک راهکار کاربردی جهت مقابله احتمالی با ایران مطرح بوده است.
وی ادامه داد: ویژگی جغرافیایی و استراتژیک سواحل مَکُران به دلیل استقرار در خارج از خلیج فارس و تنگه هرمز که آن را کمتر در معرض حساسیت‌ها و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی خلیج‌فارس قرار می‌دهد و همچنین به دلیل آن که دریای عمان، بخشی از راه مواصلاتی خلیج‌فارس و مناطق نفت‌خیز آن با اقیانوس هند، خاور دور، شرق آفریقا، دریای مدیترانه و اروپا است از نظر اقتصادی و سوق الجیشی اهمیت بسیار دارد.
توسعه سواحل مَکُران که بارها در صحبت‌های مقام معظم رهبری به عنوان نقطه اتصال کریدور شمال- جنوب مورد تاکید قرار گرفته، اهمیت استراتژیک بالایی برای کشور دارد
کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: موقعیت منحصر به فرد سواحل مَکُران در دهانه دریای عمان و خلیج‌فارس مزیت ژئوپلتیکی منحصر به فردی در اختیار ایران قرار داده که کشور می‌تواند با بهره‌گیری از این موقعیت از طریق موازنه‌سازی میان هند و چین در شمال اقیانوس هند منافع اقتصادی و سیاسی بی‌شماری برای خود تامین کند.
وی گفت: توسعه سواحل مَکُران که بارها در صحبت‌های مقام معظم رهبری به عنوان نقطه اتصال کریدور شمال- جنوب مورد تاکید قرار گرفته، اهمیت استراتژیک بالایی برای کشور دارد که غیر از محرومیت‌زدایی از چهره این منطقه می‌تواند منافع بی‌شمار ملی داشته باشد.
شجاعی با بیان اینکه طبق اولویت‌های برنامه هفتم توسعه اقتصاد دریا محور باید سالی یک درصد به سهم اقتصاد دریا از اقتصاد ملی اضافه شود، افزود: لازمه این اهداف سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها مانند بندرگاه، توسعه شبکه ریل، جاده و فرودگاه و همچنین سرمایه‌گذاری مشترک در سواحل مَکُران شامل منطقه جنوب شرق کشور است.
وی ادامه داد: شهریورماه سال گذشته سیاست‌های کلی برنامه هفتم از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد که در بند ۱۱ آن به تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه بر دریا، سواحل، بنادر و آب‌های مرزی تاکید شد.
توسعه اجتمـاعی؛ حلقـه مفقود توسعه سواحل مَکُران
کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: حلقـه مفقود توسعه سواحل مَکُران ، توسعه اجتمـاعی است و بایـد در نظر داشت رشـد اقتصادی تابعی از سرمایه‌هایی مانند سرمایه اجتماعی بوده؛ سرمایهای که تأثیر مثبت بر سرمایه انسانی و به تبع آن موجب افزایش بازدهی و رشد اقتصادی خواهد شد ولی حوزه اجتماعـی در طرح‌ها و برنامه‌هـای توسعـه اقتصادی کشور، همیشـه در حد تئوری و درج در سنـد باقـی مانـده است.
وی خاطرنشان کرد: طبق سنـد توسعه سواحل مَکُران مشارکت پـذیری و توانمنـد سازی اجتمـاعات محلـی درفرآیندهای توسعه آورده شده ولی اگر به مجموعه اقدامات انجام شده ایجاب می‌کند با پرداختن به این حوزه حساس و استراتژیک از امکانات بکر آن استفاده کرد و با تشویق مردم به زندگی و فعالیت اقتصادی در این حوزه که کمتر از مناطق جنوب خلیج فارس نیست، رویای هموطنانمان را تحقق بخشید و آنان را از توسه پایدار و زندگی مرفه امیدوار و برخوردار کرد.
بدون شک با استفاده از ظرفیت سواحل مَکُران و ایجاد بنادر پیشرفته موقعیت ایران تغییر و تزانزیت کالا بهبود می‌یابد
شجاعی گفت: بندر مَکُران یکی از پتانسیل‌های بسیار جالب توجه در این زمینه است ظرفیتی که تا به امروز چندان به آن توجه نشده و همین غفلت سبب شده تا بازارهای دیگری مانند بنادر امارات به وجود آید و بنادر کشورهای دیگر بتوانند خود را جایگزین بنادر ایرانی کنند.
وی تصریح کرد: بدون شک با استفاده از ظرفیت سواحل مَکُران و ایجاد بنادر پیشرفته موقعیت ایران تغییر و تزانزیت کالا بهبود می‌یابد.
کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: طبق لایحه برنامه هفتم توسعه قرار است سهم اقتصاد دریا از تولید ناخالص داخلی از ۲ درصد به ۶ درصد افزایش پیدا کند و یکی از لوازم آن سرمایه‌گذاری در پس‌کرانه‌های سواحل مَکُران از نظر ایجاد بنادر بزرگ، راه‌های مواصلاتی جاده، ریل و حتی فرودگاه و خطوط دریایی، ایجاد زیرساختهای کشاورزی، گردشگری، شیلاتی و تجاری باید مدنظر قرار گیرد.
بیشتر بخوانید:
بهره‌گیری از مزیت‌های دریا و اقتصاد دریا عامل اشتغال، توسعه و ثروت است
توسعه اقتصاد دریا محور نقطه عطفی برای پیشرفت و اقتصاد پایدار است
اقتصاد دریا محور راهبردی برای نجات کشور است
توسعه سواحل مَکُران و اقتدار دریایی مورد تاکید فرمانده کل قوا
وی بیان کرد: توسعه سواحل مَکُران و اقتدار دریایی از سال‌های قبل مورد تأکید فرمانده کل قوا بوده، در بحث اقتدار دریایی ارتش جمهوری اسلامی اقدامات خوبی انجام داده به گونه‌ای که امروز در آب‌های آزاد جهان حضور داریم و امنیت را در عرصه دریاها و اقیانوس‌ها فراهم شده است.
شجاعی افزود: سواحل مَکُران به موجب صنعت گردشگری، صنعت حمل‌ونقل دریایی و صنعت نفت و انرژی دارای اهمیت راهبردی است، از سوی دیگر پروژه کریدور شمال جنوب، همسایگی با کشور پاکستان، دسترسی به آب‌های آزاد از ظرفیت مطلوب جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. از نظر مؤلفه امنیتی و نظامی، سواحل مَکُران به موجب دسترسی به آب‌های آزاد، اشراف بر تنگه هرمز در سطح کلان جهت پیشبرد عملیات‌های اطلاعاتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است.
وی تاکید کرد: مبتنی بر اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران همچون سیاست‌های کلی برنامه چهارم، پنجم و ششم توسعه، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری و سند چشم‌انداز ۱۴۰٤، سواحل مَکُران در رشد و توسعه اقتصادی کشور دارای اهمیت راهبردی است.
سواحل مَکُران علاوه بر اهمیت استراتژیک و اهمیت اقتصادی، از نظر مؤلفه امنیت انرژی به موجب دسترسی به حوزه‌های استخراج نفت و گاز و همچنین پالایشگاه‌های انرژی در منطقه جنوب کشور، دارای مزیت راهبردی است
کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: از نظر جغرافیایی، ساحل مَکُران به خط ساحلی ایران در محدوده دریای عمان اطلاق می‌شود در همسایگی کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی و عمان است و هرگونه تغییر و تحول سیاسی و اقتصادی در سواحل مَکُران ، می‌تواند کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار دهد.
وی گفت: بیشترین خط ساحلی مَکُران در سیستان و بلوچستان قرار دارد، تنها بندر اقیانوسی ایران یعنی چابهار در منطقه سواحل مَکُران قرار گرفته و نام این خط ساحلی در کتاب‌های تاریخی بسیار قدیمی هم آمده و نام آن با تجارت و دریانوردی ایران گره خورده است.
شجاعی ادامه داد: سواحل مَکُران علاوه بر اهمیت استراتژیک و اهمیت اقتصادی، از نظر مؤلفه امنیت انرژی به موجب دسترسی به حوزه‌های استخراج نفت و گاز و همچنین پالایشگاه‌های انرژی در منطقه جنوب کشور، دارای مزیت راهبردی است.
وی افزود: بندر چابهار نیز که حلقه اتصال شمال اروپا به جنوب‌شرق آسیا در کریدور شمال- جنوب است در این منطقه قرار دارد و منطقه مَکُران از هر نظر فرصتی بی‌نظیر برای کشورمان است.
توسعه اقتصاد دریا محور نقطه عطفی برای پیشرفت و اقتصاد پایدار
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سیستان و بلوچستان گفت: توسعه اقتصاد دریا محور نقطه عطفی برای پیشرفت و اقتصاد پایدار در قالب راهبردی اساسی، توسعه‌ای، کنشگرا و تحول آفرین است.
مهرداد عرب اول در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: قرار گرفتن تنها بندر اقیانوسی کشور یعنی بندر چابهار از مزیت‌های برجسته تجارت این استان مرزی به شمار می‌رود که بهره‌مندی این بندر از موقعیت استراتژیک جهت ترانشیپ و ترانزیت کالاهای بنادر حوزه خلیج فارس، افغانستان و آسیای میانه در صورت توجه و سرمایه‌گذاری مناسب و همچنین فراهم‌سازی زیرساخت‌ها می‌تواند در راستای ثروت‌آفرینی و توسعه شرق کشور نقش ویژه‌ای ایفا کند.
وی با بیان اینکه از بندر چابهار به عنوان دروازه ملل یاد می شود، افزود: اقتصاد دریا محور یک موضوع فرابخشی، بین بخشی و سرزمینی و یک رویکرد نوین در توسعه سرزمین به منظور استفاده از مزیت‌های نسبی و رقابتی دریا، سواحل، جزایر و پسکرانه‌ها به منظور تحقق هدف متنوع سازی اقتصاد بوده و در واقع راهبردی اساسی، توسعه‌ای، کنشگرا و تحول آفرین است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه اقتصاد دریا به ۲ حوزه اقیانوسی و ساحلی تقسیم می‌شود، ادامه داد: اقتصاد اقیانوسی دربرگیرنده فعالیت‌هایی است که تمام یا بخشی از نهادهای مورد نیاز را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از اقیانوس، دریا و دریاچه های بزرگ تامین می‌کنند اما اقتصاد ساحل فعالیت‌های اقتصادی درنوار ساحلی را دربر می‌گیرد.
وی تاکید کرد: با دارا بودن حدود پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی جنوبی و شمالی که حدود ۴۰ درصد از مرزهای کشور را تشکیل می‌دهد اما از نظر بهره برداری از این نعمت خدادادی در رتبه‌های آخر جهان قرار داریم، این در حالیست که بسیاری از کشورهای جهان سهم عمده ای از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می کنند.
نبود زیرساخت ریلی، کمبود ناوگان حمل و نقل زمینی، نبود مدیریت واحد دریایی و نهاد متولی سواحل کشور در راستای اقتصاد پایدار از جمله چالش‌های موجود در اقتصاد دریا محور است
وی به چالش‌های پیشرو اقتصاد دریا محور بویژه توسعه تجارت اشاره کرد و ادامه داد: نبود زیرساخت ریلی، کمبود ناوگان حمل و نقل زمینی، افزایش کرایه حمل و نقل جاده‌ای، مشکلات زیرساخت جاده‌ای، نبود مدیریت واحد دریایی و نهاد متولی سواحل کشور در راستای اقتصاد پایدار از جمله چالش‌های این بخش است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سیستان و بلوچستان پیرامون مطلب فوق تاکید کرد: توجه به موضوعات و محورهای کلیدی توسعه دریا محور، توجه به توان اکولوژیک در برنامه ریزی‌های توسعه با توجه به اصول آمایش سرزمین، توجه به اقلیم مناطق و نواحی ساحلی، توجه به ظرفیت‌های حمل و نقل دریایی، توجه به اصول مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی، توجه به نوآوری در حوزه دریایی، استفاده ازتجربیات جهانی، توجه به منابع انسانی، مشارکت دادن جامعه محلی در تصمیم‌گیری‌ها، توجه به تسهیل امور سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و توجه به حوزه پر ظرفیت گردشگری دریایی از الزامات اساسی در تحقق توسعه اقتصاد دریا محور به شمار می روند.
وی گفت: در خصوص راهکارهای توسعه تجارت بر پایه اقتصاد دریا می‌توان به مواردی همچون افزایش تدریجی سهم ترانزیت و ترانشیپ دریایی کشور، ضرورت ایجاد خط ریلی بین بنادر چابهار و گوادر پاکستان، توزیع نیروی انسانی متخصص متناسب با ظرفیت‌ها و طرح‌های توسعه ای، توسعه بنادر و تأمین تجهیزات دریایی و بندری متناسب با زیرساختهای ایجاد شده اشاره کرد.
عرب اول با اشاره به ۹ سیاست ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب پیرامون توسعه دریامحور در آذرماه سالجاری، افزود: باید در زمینه توسعه اقتصاد دریا محور کار در سیستان و بلوچستان با مشارکت دستگاه‌های ذیربط در این حوزه شروع و سه گام در مرحله اول مورد توجه قرار گیرد که گام اول اولویت بندی میان رشته فعالیت‌های اقتصاد دریا بر اساس معیارهایی نظیر اشتغال زایی، استقرار جمعیت و ارز آوری لذا برای اولویت اول فعالیت‌های بانکرینگ، شیلات، کشتی سازی و گردشگریی پیشنهاد می شود. پس از آن در گام دوم اولویت بندی زیر رشته فعالیت‌ها بر اساس معیارهایی نظیر بازار فروش و بازگشت سرمایه و در گام سوم نیز انتخاب طرح‌های اجرایی در ۲ مقیاس ملی واستانی بر اساس معیارهایی مانند تکمیل زنجیره ارزش، میزان سرمایه گذاری خصوصی یا تعاونی و میزان پیشرفت طرح مد نظر قرار گیرد.
بهره‌گیری از مزیت‌های دریا و اقتصاد دریا عامل اشتغال، توسعه و ثروت
استاندار سیستان و بلوچستان با بیان اینکه چابهار دارای آب و هوای بسیار مناسب با ساحل مستعد باغداری و کشاورزی دارد، گفت: بهره‌گیری از مزیت‌های دریا و اقتصاد دریا عامل ایجاد اشتغال، توسعه و ثروت می‌شود.
باید از موقعیت اقتصاد دریا که از تاکیدات مقام معظم رهبری است به خوبی استفاده کرد بهره‌گیری از مزیت‌های دریا و اقتصاد دریا عامل ایجاد اشتغال، توسعه و ثروت می‌شود
محمد کرمی بیان کرد: استعدادهای خوبی در چابهار وجود دارد و شرایط بسیار خوبی مهیا است که دریا یکی از آنها به شمار می‌رود، دسترسی این منطقه به تمام اقیانوس‌های زمین و ساحل بکر ظرفیت بی‌نظیری است که باید از آن استفاده کرد.
وی اظهار کرد: باید از موقعیت اقتصاد دریا که از تاکیدات مقام معظم رهبری است به خوبی استفاده کرد بهره‌گیری از مزیت‌های دریا و اقتصاد دریا عامل ایجاد اشتغال، توسعه و ثروت می‌شود.
استاندار سیستان و بلوچستان گفت: ظرفیت‌های بی‌نظیر کشاورزی سیستان و بلوچستان و توسعه نخلستان‌ها، باغ‌های موز، بخش شیلات و اقتصاد دریا با هزاران گونه دریایی مانند مرجان‌ها، صدف‌ها، جلبک‌ها، ماهی‌ها و میگو این‌ها همه ثروت‌های خدادادی هستند.
وی تاکید کرد: دریا نعمتی است که باید همه مجموعه‌های کشور و استان‌هایی که به آن دسترسی دارند به نحو احسنت از این ظرفیت استفاده کنند.
