خط فقر خانوار سه‌نفره در تهران به 20 میلیون تومان رسید

سیاست‌های حمایتی و چالش‌های پیش‌روی کاهش فقر در ایران

با آغاز تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، نرخ فقر به طور چشمگیری افزایش یافت. در واکنش به این شرایط، سیاست‌گذاران با تخصیص بودجه‌های حمایتی به دنبال کاهش نرخ فقر بودند. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که برای کاهش پایدار نرخ فقر، باید به سمت رشد اقتصادی، کنترل تورم، و افزایش اشتغال حرکت کرد. با وجود تحریم‌ها و چالش‌های اقتصادی، آیا در کوتاه‌مدت می‌توان وضعیت فقر را بهبود بخشید؟

به گفته یکی از کارشناسان، نرخ فقر در ایران هم‌اکنون به ۳۰ درصد رسیده است، به این معنا که حدود ۲۶ میلیون نفر از مردم ایران قادر به تامین نیازهای اولیه خود نیستند. بدون رشد اقتصادی پایدار، تغییرات اساسی در این وضعیت امکان‌پذیر نیست. اما بهبود شرایط فعلی نیازمند تخصیص بهینه منابع و اولویت‌بندی افراد نیازمند است.

در حال حاضر، نرخ فقر شدید نیز در ایران حدود ۵ درصد است که افرادی را شامل می‌شود که حتی توان تامین نیازهای غذایی خود را ندارند. تمرکز بر بهبود تغذیه و توجه به کودکان یکی از راه‌حل‌های کوتاه‌مدت بهبود این وضعیت است.

فراز و فرودهای نرخ فقر در دو دهه اخیر

بررسی تغییرات نرخ فقر در ایران طی دو دهه اخیر نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴، نرخ فقر به حدود ۱۰ درصد کاهش یافت. اما از سال ۱۳۹۰، با آغاز دور اول تحریم‌ها، این نرخ دوباره به ۲۰ درصد افزایش یافت. پس از توافق هسته‌ای و اجرای برجام، نرخ فقر کاهش یافت و ثبات اقتصادی ایجاد شد که به کاهش فاصله فقرا با خط فقر کمک کرد.

اما با آغاز دور دوم تحریم‌ها، نرخ فقر مجدداً افزایش یافت و به حدود ۳۰ درصد رسید. اکنون با گذشت چند سال از این تغییرات، شکاف میان فقرا و خط فقر تعمیق یافته و تلاش برای خروج از فقر برای بسیاری از افراد دشوارتر شده است.

پرهیز از سیاست‌های شوک‌درمانی در اصلاح قیمت سوخت

در سال‌های اخیر بحث افزایش قیمت حامل‌های انرژی مطرح شده است. بررسی تجربیات گذشته نشان می‌دهد که افزایش قیمت سوخت به همراه اعطای یارانه‌های جبرانی، همچون سیاست‌های هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹، موفقیت چندانی در جبران تاثیرات منفی اقتصادی نداشته است.

کارشناسان معتقدند که اصلاح قیمت سوخت باید به تدریج و در چند مرحله صورت گیرد. همچنین، منابع مالی این اصلاحات نباید به درآمدهای ناشی از افزایش قیمت سوخت وابسته باشد، تا از تخلیه منابع برای سیاست‌های حمایتی جلوگیری شود.