توسعه تعاون:بحران انرژی که امروزه در جهان مشاهده می‌شود یادآور این است که جهان به رغم پیشرفت‌های تکنولوژیکش هنوز به سوخت‌های فسیلی وابسته است. بخوانید تا ببینید ابعاد این شوک انرژی تا چه حد گسترده است.
به گزارش پایگاه خبری توسعه تعاون،درست در زمانی که جهان داشت درباره استفاده از انرژی سبز جدی می‌شد و آینده جدیدی را برای خود تصور می‌کرد، اتفاقی افتاد که دوباره وابستگی شدید به سوخت‌های فسیلی را در نقاط مختلف دنیا رقم زد: حمله روسیه به اوکراین. ترکیب این حمله با فشارهایی که جهان در دوران پاندمی کرونا و نوسانات قیمت نفت ناشی از آن متحمل شده بود عملا روند تمرکز روی انرژی‌های سبز را از بین برد. در نیمه اول سال ۲۰۲۲ شاهد افزایش پنجاه درصدی قیمت نفت بودیم و هنوز هم ثباتی در این بازار مشاهده نمی‌شود. این شوک انرژی در قلب افزایش تورمی قرار داشت که باعث دردسرهای سیاسی زیادی در سراسر دنیا نیز شد.
همین دو سال پیش و در اوج بحران کرونا و تاثیرش بر اقتصاد جهانی بود که قیمت قراردادهای آتی نفت آمریکا به زیر صفر رسید. یک سال بعد، قیمت‌ها به دوران پیش از پاندمی کرونا برگشت و تقاضا هم رو به افزایش بود. اما وقتی موج تحریم‌های آمریکا و متحدانش علیه روسیه (منبع ده درصد از نفت دنیا و منبع بسیاری از کالاهای مهم دیگر مثل گندم، کود و نیکل) آغاز شد، تمام معادلات دوباره عوض شد. مقصد بیش از نیمی از صادرات نفت روسیه عملا کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند. اما بازار انرژی جهانی است؛ پس تغییرات در عرضه و تقاضا در کل جهان حس می‌شود. در این میان کدام طرف بیش از بقیه از این وضع آسیب دید؟ مصرف‌کنندگان احتمالا بدترین شرایط را تجربه کردند؛ چون پایین‌آوردن مصرف انرژی برایشان بسیار سخت است. در انگلیس، هشدار داده شده که احتمالش هست که هزینه‌های خانوار به دلیل افزایش قیمت انرژی تا ماه اکتبر به میزان ۴۲ درصد افزایش پیدا کند. این یکی از بزرگ‌ترین ضرباتی است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی تاکنون بر خانوارهای انگلیسی وارد خواهد شد. این در حالی است که در بخش‌های زیادی از جهان قیمت سوخت مصرفی حتی با سرعتی بیشتر از قیمت نفت خام بالا رفته است. مثلا در آمریکا بنزین به شدت گران شده و در ماه ژوئن قیمت متوسطش در هر گالن به ۵ دلار رسید که برای تابستان اصلا قیمت خوبی نیست. نتیجه‌اش هم افزایش تورمی است که دنیا در چند دهه اخیر با این شدت تجربه‌اش نکرده بود. افزایش قیمت انرژی درواقع نیمی از گرانی‌های اصلی در اقتصادهای پیشرفته جهان را تشکیل می‌دهد. جدا از مسئله گرانی، این نگرانی هم وجود دارد که مدارهای نیروی جهان که مدتهاست به خاطر تغییرات اقلیمی تحت فشار قرار داشتند حالا حتی وضعیت آسیب‌پذیرتری هم پیدا کنند. ممکن است این شرایط به قطعی برق گسترده بیانجامد و تبعات زیادی در عرصه اقتصاد باقی بگذارد. در این میان به نظر می‌رسد که نشانه‌ای از توقف سریع جنگ در اوکراین وجود ندارد و بنابراین حل‌شدن بحران کنونی انرژی در جهان نیز با سرعت زیادی انجام نخواهد گرفت. امیدها به افزایش تولید نفت به نتیجه رسیده است اما به هر حال گرانی نفت ادامه دارد. بحران امروزی انرژی و شوک آن در بازارهای جهانی را شاید بتوان با دو شوک معروف نفتی در تاریخ مقایسه کرد: اولی در دوران درگیری اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳ بود که باعث شد بسیاری از تولیدکنندگان نفت از فروش نفت به کشورهای حامی اسرائیل سرباز بزنند. شش سال بعد هم انقلاب ایران بود که باعث شد هفت درصد از عرضه نفت خام در جهان کم شود. اما در آن زمان تفاوت‌هایی با وضع امروزی مشاهده می‌شد. مهم‌ترین تفاوت اکنون با آن موقع این است که رشد اقتصادی جهانی به اندازه سابق (یا درواقع به اندازه دهه ۱۹۷۰ میلادی) به نفت وابسته نیست. همچنین استفاده از روش‌هایی مثل فراکینگ باعث شده آمریکا تولیدکننده بزرگی در حوزه نفت و گاز باشد و وابستگی‌اش به بازار جهانی کم‌تر از دهه ۱۹۷۰ باشد. با این حال، بحران و شوک انرژی که امروزه در جهان مشاهده می‌شود درواقع یادآور این است که جهان به رغم پیشرفت‌های تکنولوژیکش هنوز به سوخت‌های فسیلی وابسته است و باید بیش از سه چهارم از انرژی مورد نیاز خود را از طریق سوخت‌های سنتی تامین کند. این وضعیتی است که دهه‌ها ادامه داشته است و حتی سرمایه‌گذاری بسیاری از کشورها و شرکت‌ها در سراسر دنیا در انرژی‌های جایگزین‌پذیر و سبز هم نتوانسته است این مشکل را مرتفع کند و حتی حالا این سرمایه‌گذاری‌ها کمرنگ هم شده‌اند. با این اوصاف، شوک انرژی در بازارهای جهانی فعلا ادامه خواهد داشت.
