آیا پلتفرم‌های بانکداری در ایران و جهان در مقابله با کرونا موفق بوده اند؟

به گزارش پایگاه خبری توسعه تعاون، همه‌گیری ویروس کووید 19 در جهان صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیکی را نیز مانند بسیاری از صنایع و حوزه‌ها به تکاپو انداخته است تا علاوه بر هماهنگ کردن سرویس‌های موجود با شرایط تازه، خدمات جدیدی را نیز برای جلوگیری هر چه بیشتر از انتقال این ویروس طراحی و پیاده‌سازی کنند. نتایج این تلاش‌ها از آن‌رو که دو حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی با یکی از متداول‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای روزمره مردم یعنی تبادل پول سروکار دارند، توانسته است نقش بسیار مؤثری در مقابله با آسیب‌های بیشتر کرونا در سراسر جهان ایفا کند.
خوشبختانه در کشور ما نیز با وجود همه محدودیت‌ها و مشکلاتی که از رهگذر تحریم‌ها وجود داشته و دارد، متصدیان صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیکی موفق شده‌اند با همسان‌سازی خدمات این حوزه با پروتکل‌های بهداشتی و ضوابط مترتب بر شرایط اضطراری همه‌گیری بیماری، تأثیر فراوانی در مصون نگه‌داشتن مردم از احتمال ابتلا داشته باشند.
مروری بر روند تغییرات تعداد تراکنش‌های پولی و بانکی که بر بستر بانکداری و پرداخت الکترونیکی طی حدود یک سال گذشته اتفاق افتاده به‌خوبی شاهدی بر موفقیت این تلاش‌ها است.

اقدامات و نتایج مثمر ثمر در کشور

رشد تراکنش های غیرحضوری در دوره شیوع ویروس کرونا نشان میدهد که بانکداری در ایران به ظرفیت های قابل توجهی در عرصه دیجیتال دست یافته است و پلتفرم های حوزه بانک و پرداخت الکترونیکی توانسته اند بسترهای مناسبی برای بهره گیری عمومی از این سرویس ها و خدمات ایجاد کنند.

در گزارشی که مرکز پایش تجارت الکترونیک ایران از وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور طی سال جاری و با تاکید بر نیمه نخست امسال منتشر کرده، آمارها نشان می‌دهد در نیمه نخست امسال، تراکنش‌های خرید اینترنتی از نظر ارزش ۲۸۴ درصد و از نظر تعداد ۵۲ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال رشد کرده است.

بر اساس این گزارش «‌حجم اسمی گردش مالی تجارت الکترونیکی در سال ۹۸ حدود ۴۲۳ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در مقایسه با سال ۹۷، رشد ۱۰۳ درصدی داشته است یعنی معادل ۱۷ درصد از تولید ناخالص کشور.»
نتایج حاصل از پایش تجارت الکترونیکی ایران در حوزه تحولات کسب‌وکارهای اینترنتی نیز گویای آن است که در برخی فعالیت‌های کالا و خدمات با افزایش فروش و جذب منابع انسانی مواجه شده است. به‌عنوان مثال در خرید بلیت و رویداد آنلاین ۲۷۵ درصد، عرضه کالا و مواد غذایی ۱۲۱ درصد، عرضه لوازم دیجیتال ۳۲ درصد و مشاوره پزشکی ۲۲ درصد، رشد تقاضا را شاهد بوده‌ایم.
البته برخی مشاغل نیز با کاهش فروش و در نهایت تعدیل منابع انسانی همراه بودند؛ حوزه گردشگری ۹۷ درصد، حوزه خدماتی ۸۶ درصد، سفارش آنلاین غذا ۶۰ درصد، تبلیغات آنلاین ۵۵ درصد و تاکسی آنلاین ۵۱ درصد، با کاهش تقاضا مواجه شده‌اند.
گذشته از این اما بررسی آمار و ارقام مرتبط با تراکنش‌های خرید اینترنتی و تغییرات میزان تقاضا در کالا و خدمات طی دوران شیوع کرونا نشان می‌دهد که پتانسیل تجارت الکترونیکی در کشور وجود دارد و مزایای خرید از راه دور می‌تواند تا حد زیادی ابزار مؤثری در جهت تأمین مایحتاج مردم به‌صورت امن باشد البته برخی کالا و خدمات فعال در حوزه تجارت الکترونیکی با وجود شیوع کرونا با کاهش تقاضا مواجه هستند اما افزایش در تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی در این دوران نشان‌دهنده این است که گرایش افراد به تأمین مایحتاج خود به‌صورت اینترنتی افزایش داشته است بنابراین می‌توان از این پتانسیل جهت تشویق کسب‌وکارهای سنتی برای ورود به این فضا و استفاده از بستر آنلاین برای ارائه محصولات و خدمات استفاده کرد.

تلاش‌های روبه‌جلو در جهان
در کنار اقدامات ارزشمندی که فعالان حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی کشورمان طی این مدت انجام داده‌اند و گوشه‌ای از نتایج آن در آمارهای فوق تشریح شد، نکته مهم این است که بررسی اقدامات صورت گرفته در سطح جهان نشان می‌دهد علاوه بر تمهیدات اندیشیده شده برای تسهیل و تسریع انجام تراکنش‌های بانکی و پولی خصوصاً در لایه خرده‌فروشی، برنامه‌ریزان و ایده پردازان تلاش کرده‌اند با ترکیب هر چه بیشتر پلتفرم‌های فعال در حوزه‌های مختلف مانند حوزه بهداشت، درمان، حمایت از طبقات فرودست و افراد نیازمند مساعدت‌های اجتماعی با پلتفرم‌های پولی و بانکی، امکان جلوگیری هرچه بیشتر با همه‌گیری کووید 19 را فراهم آورند.
نشریه «نیلسون ریپورت» در شماره‌های اخیر خود که هم‌زمان با اوج‌گیری شیوع کرونا منتشرشده‌اند به بررسی مجموعه اقدامات و تدابیری که زیرساخت‌ها و شبکه‌های پرداخت الکترونیکی با همکاری سایر پلتفرم‌های ارائه خدمات برای ارائه سرویس‌های متناسب با شرایط دورکاری، قرنطینه خانگی و سایر روش‌های پیشگیری پرداخته است.
به‌عنوان نمونه در یکی از شماره‌های این نشریه آمده است:‌ «طی ماه‌های اخیر که پروتکل‌های بهداشتی شامل اقامت در منزل، زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی برای حفاظت از سلامت مردم در برابر همه‌گیری کووید ۱۹ در کشورهای مختلف به اجرا گذاشته است، صادرکنندگان کارت‌های اعتباری و شرکت‌های مختلف فعال در این حوزه برای ارائه خدمات متنوع‌تر و سازگار با شرایط دورکاری و قرنطینه برای کسب‌وکارهای دچار رکود اقدامات خاصی را در دستور کار قرار داده‌اند.»
این اقدامات شامل راه‌اندازی سامانه Fast که یکی از سامانه‌های پرداخت مستمری‌بگیران ازجمله مستمری بیکاری است که توانست در کمتر از ۴ هفته سقف پرداخت الکترونیکی خود را به ۲۰ میلیون دلار افزایش دهد.
این سامانه به‌گونه‌ای طراحی‌شده که بتواند تمام اطلاعات درخواستی از جمله شماره کارت اعتباری یا بدهی را برای فروشندگان ارسال کند، اگر کاربر برای ارسال پول از سامانه جدیدی استفاده کند یک کد یک‌بارمصرف را به آدرس ایمیل پیشین کاربر برای تائید هویت او ارسال می‌کند. این سامانه همچنین کار خود را در شبکه آنلاین شرکت شروع کرده و هدف آن فعال شدن در وب‌سایت‌های کسب‌وکارهای خارج از شبکه شرکت در ماه‌های آینده است.
همچنین پردازشگر Stripe که اخیراً وظیفه پرداخت اعتباری ۲۰ میلیون دلاری را عهده‌دار شده است و این امکان را فراهم می‌کند که با مرورگرها، سامانه‌های عامل و کارت‌های متفاوت و مورد نظر مشتریان عمل کند و سیستم PAYPAL که ارائه خدمات مشابهی را شروع کرده از این اقدامات به شمار ‌می‌آید.
Visa, Mastercard و American Express هم توانایی‌های پرداخت الکترونیکی خود را با رعایت استانداردهای ایمن در انتقال پول و معاملات تجاری به نمایش گذاشته‌اند.

سیستم پرداخت هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی
در همین حال هر دو شرکت Fast و Stripe هزینه‌های ایجاد یک پلتفرم دیجیتالی به نام Medical Payment Exchang(MPX) را تقبل کرده‌اند تا بتواند دادوستدهای مالی که معمولاً میان دو طرف صورت نمی‌گیرد را حل‌وفصل کند. این موارد پرداختی حدوداً ۴۰ درصد پرداخت‌های سالانه در آمریکا را شامل می‌شود. این سامانه سالانه ۲۰۰ میلیون مورد مالی به میزان ۴۰ میلیارد دلار را مدیریت می‌کند.
از سوی دیگر شرکت Echo Health بیمه گران را به پلتفرم مرتبط می‌کند تا مراکز پزشکی از طریق پلتفرم دیجیتالی Deluxe به MPX متصل شوند، بیمه گذران می‌توانند چک‌های دیجیتالی را از این پلتفرم به‌صورت مجموعه فایل‌های قابل‌پردازش در سامانه‌های EPR همانند چک‌های کاغذی به مقاصد موردنظر ارسال کنند. شرکت Echo Health به ۱۶۰ هزار مرکز ارائه خدمات پزشکی در ۵۰ هزار نقطه آمریکا متصل است.
شایان‌ذکر است، MPX نیز اولین پروژه مشترک برای سیستم Deluxe محسوب می‌شود؛ خدمات MPX شامل ارسال‌های Lukbox، پرداخت‌های دیجیتالی، خدمات پرداخت دستمزدها، پرداخت صورت‌حساب‌ها برای کسب‌وکارهای کوچک است.
همچنین مراکز بهداشتی می‌توانند هزینه خدمات خود را از طریق ACH یا ویزا کارت‌های از پیش‌پرداخت شده دریافت کنند. این شرکت هم‌زمان اطلاعات مربوط به پرداخت‌ها را که توسط Echo Health جمع‌آوری‌شده است به شرکت‌های بیمه ارسال می‌کند.
شرکت خدماتی Deluxe نیز دارای بخش مدیریت خزانه‌داری است که در حال حاضر توسط ۴.۵ میلیون مرکز تجاری کوچک، 4 هزار موسسه مالی و بیش از ۲۰۰ شرکت صاحب‌نام مورداستفاده می‌شود.
هرساله این شرکت بیش از ۸/۲ تریلیون دلار دریافت و پرداخت مالی میان مشتریان و کسب‌وکارها را امکان‌پذیر می‌سازد؛ خدماتی که با گسترش کرونا و قرنطینه خانگی از اهمیت روزافزونی برخوردار شده است.