شنبه, ۱۳ آذر ۱۴۰۰
۱۱:۲۰
۳۷۲
طبقه بندی:
اقتصاد کلان
به گزارش پایگاه خبری توسعه تعاون، ایران در این دور از مذاکرات تیمی پرتعداد از کارشناسان اقتصادی را به همراه تیم دیپلماسی، به سرگروهی علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، راهی محل برگزاری گفت‌وگوها در وین کرده است. تیم مذاکره‌کننده ایران به صراحت هدف از این گفت‌وگوها را رفع تحریم‌ها اعلام کرده است. به‌گفته باقری‌کنی، غرب باید رفع تمام تحریم‌های پسابرجامی را تضمین کند. حالا چالش اصلی این است که غرب برای توافق با ایران باید چه تحریم‌هایی را بردارد و انتظار ایران چیست؟ اما قبل از آن باید دید تحریم‌های مؤثر، دست‌کم از نظر مراجع رسمی در ایران، چه بوده است. برای دریافتن پاسخ دقیق این پرسش، یکی از گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس را تحلیل می‌کنیم. آنطور که از فحوای گزارش این مرکز برمی‌آید، احتمالا ایران خود را برای 3سناریو آماده کرده است، نخست: یک توافق موقت یا محدود، دوم: یک توافق میان‌مدت و سوم: یک توافق جامع.
الف: انتظارات ایران از یک توافق موقت یا محدود
به‌نظر می‌رسد یکی از گزینه‌های احتمالی، در دور جدید مذاکرات هسته‌ای در وین این است که ابتدا یک توافق موقت، محدود و کوتاه‌مدت حاصل شود. به همین دلیل ایران فهرستی از انتظارات خود برای لغو تحریم‌ها، به‌صورت فوری و سریع را روی میز خواهد گذاشت. گمانه‌زنی‌ها حاکی است: این فهرست در گزارش شهریور مرکز پژوهش‌های مجلس، همزمان با آغاز فعالیت دولت سیزدهم بیان‌شده است. دست‌کم اینکه انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت و در قالب توافق احتمالی کوتاه‌مدت، طرفین مذاکره بر سر حق دسترسی ایران به بخشی از سپرده‌های ارزی بلوکه شده در بانک‌های خارجی و همچنین فروش نفت به توافق برسند. فهرست‌های اولیه مواردی که در این توافق محدود می‌تواند به نتیجه برسد، احتمالا شامل موارد زیر است:
1- تعیین حداقل آستانه فروش نفت برای ایران
2- دسترسی ایران به بخشی از دارایی‌های ارزی بلوکه شده
3- آزادسازی دسترسی ایران به انجام تراکنش با یک بانک آلمانی و فرانسوی
4- لغو دستورات اجرایی رئیس‌جمهوری سابق آمریکا
5- بازنگری پرسش‌ها و پاسخ‌های بازوی تحریمی وزارت خزانه‌داری آمریکا، موسوم به اوفک
6- توقف انتشار اعلامیه‌های هشدارآمیز خطاب به طرف‌های تجاری ایران
7- صدور معافیت‌ها، به نفع افراد حقوقی و حقیقی متقاضی تعامل با اقتصاد ایران
ب: منوی خواسته‌های اولویت‌دار ایران؛ در توافق میان‌مدت احتمالی
در میان‌مدت اما در برنامه رفع تحریم‌ها، مطالبات ایران احتمالا شامل برداشتن موانع بر سر توسعه و تجارت در بخش‌های کلیدی اقتصادی ازجمله نفت و انرژی، صنایع خودرو و لوازم خانگی، حمل‌ونقل شامل کشتیرانی و هوایی خواهد بود.
رفع گره‌های نفتی در توافق میان‌مدت
1- مشتریان بدون نگرانی از اعمال تحریم و تهدید، از ایران نفت و فرآورده بخرند
2-مشکلات انتقال پول نفت ایران رفع شود
3- نفتکش‌های ایران بتوانند آزادانه در دریاها تردد کنند و در بنادر بازارهای هدف پهلو بگیرند
4- لغو تحریم بیمه نفت صادراتی ایران
5-رفع موانع عرضه و صادرات محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای جهانی
6- بهبود جایگاه ایران در شاخص ریسک اعتباری
7- تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
8- ایجاد یک خط اعتباری برای تامین مالی طرح‌های تولید نفت در ایران
9- رفع تحریم دانش فنی تجهیزات و کاتالیست موردنیاز صنعت نفت
10- امکان استفاده از خدمات مالی و پولی برای بهبود تجارت خارجی به‌ویژه در حوزه نفت
باز شدن راه حرکت خودروسازان
1- لغو تحریم‌های حوزه تامین مالی برای صنعت خودروی ایران
2- لغو تحریم‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو
3- رفع تحریم و موانع ایجاد شده در مسیر تامین قطعات گلوگاهی صنعت خودرو
4- رفع تحریم انتقال دانش فنی به صنعت خودروی ایران
جریمه و بازگشت لوازم خانگی‌ها
1-لغو تحریم‌های صنعت لوازم‌خانگی در 3بخش: تامین مواداولیه و قطعات، تامین مالی و سرمایه‌گذاری و انتقال دانش فنی
2-شرکت‌هایی چون ال‌جی، سامسونگ، سونی، پاناسونیک و بوش که بازار ایران را ترک و قراردادها را رها کرده‌اند، باید هم جریمه شوند و خسارت بدهند و هم به اجرای قراردادهای خود ملزم شوند.
گشایش در آسمان ایران
1-ایران باید بتواند براساس روش‌های متعارف در تجارت جهانی به تعداد دلخواه هواگرد خارجی، شامل: هواپیماهای مسافری، باری و بالگرد را بدون نیاز به مجوز آمریکا، به‌صورت مستقیم و بدون واسطه بخرد
2- بهره‌مندی از خدمات آموزشی و پشتیبانی، مرتبط با هواپیماهای خریداری شده
3- رفع همه تحریم‌های مربوط به تعمیر و نگهداری و پشتیبانی از هواپیماها، به هر شکل شامل تامین قطعات و تعمیر هواپیماها
4- رفع تحریم تجهیزات فرودگاهی
ج: نقشه راه توافق جامع
در یک توافق جامع اما؛ احتمالا نقشه راه تیم مذاکره‌کننده ایران، در حوزه‌های کلیدی که نقش شریانی در اقتصاد ایران دارند مشخص‌تر است، ازجمله اینکه کاملا معلوم است ایران در حوزه مالی و بانکی دنبال چیست و برای برداشته‌شدن تحریم‌ها علیه صنایع نفت و هوایی، کشتیرانی و نظایر آن‌چه اقدامی باید صورت گیرد.
15 خواسته بانکی و مالی
1- دسترسی آزادانه به سپرده‌های بانکی، حاصل از صادرات کالا و خدمات
2-امکان گشایش حساب چند ارزی در بانک‌ها و نهادهای مالی غیرآمریکایی با رعایت محرمانگی و استانداردهای بانکی
3-دسترسی به همه خدمات بانکی، شامل: افتتاح حساب، اعتبار اسنادی، خریدوفروش ارز و اوراق بهادار و بیمه‌نامه‌های بانکی
4-دسترسی به پیام‌رسان‌های مالی، به‌صورت چندگانه، بدون محدودیت زمانی، تعدادی و سقف مبلغ
5-دسترسی به وام، امکان استقراض و تأمین مالی توسعه
6-دسترسی بانک‌ها و شهروندان ایرانی به زیرساخت‌های پرداخت خرد غیرآمریکایی، بدون محدودیت
7- امکان استفاده از ریال در روابط خارجی
8- امکان ایجاد روابط کارگزاری با بانک‌های غیرآمریکایی، بدون محدودیت
9-ایجاد شعبه بانک‌های ایرانی در سایر کشورها و همچنین ایجاد شرکت تابعه و بانک‌های ایرانی در خارج از کشور
10-امکان ایجاد شعبه بانک‌ها و اشخاص حقیقی و حقوقی غیرایرانی در ایران
11-انجام عملیات شناسایی هویت مشتریان بانکی درخصوص تراکنش‌های بانک‌ها و شهروندان ایرانی در حد استاندارد بانکی
12-امکان گشایش حساب چند ارزی در بانک‌های دولتی اروپایی
13- ذخیره‌سازی اطلاعات سوئیفت بانک‌ها، نهادها و اشخاص ایرانی، در قسمت اروپایی سوئیفت
14- دسترسی بانک مرکزی ایران به وام بلاعوض، خدمات مالی و وام ترجیحی از صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی
15- توانایی فروش اوراق مشارکت، اوراق تضمین‌شده، اوراق بدهی و دیون حاکمیتی دولت ایران
17 خواسته حمل‌ونقلی و کشتیرانی
1-امکان تأمین، تجارت و انتقال کالاها، تجهیزات و فناوری‌های لازم برای ساخت، تعمیر، نگهداری و بازسازی کشتی‌ها، نفتکش‌ها، توسعه بنادر و تجهیزات بندری
2-امکان مشارکت در پروژه‌های ساخت کشتی، نفتکش و غیره در داخل یا خارج
3-امکان خرید، فروش، اجاره و تملیک کشتی و نفتکش
4-دسترسی به خدمات پرچم و تعیین وضعیت و امکان اخذ کلاب معتبر از مؤسسات رده‌بندی برای شناورها
5-دریافت خدمات بندری و پهلوگیری کشتی‌های ایرانی در بنادر خارجی
6- دریافت سوخت، خدمات و تدارکات برای کشتی‌های ایرانی
7- توقف بازرسی، توقیف، اقدام قضایی، حملات تروریستی و غیره علیه کشتی‌های ایرانی
8- جذب سرمایه‌گذار برای توسعه بنادر ایرانی
9- توقف انتشار گزارش ریسک درخصوص خطرات همکاری با ایران
10- امکان ارائه خدمات به مشتریان خارجی در بنادر ایران
11- دریافت بیمه‌های دریانوردی هم برای محموله و هم برای کشتی‌ها
12- دریافت منابع مالی و دسترسی به خدمات مالی موردنیاز
13- آزادی سفر کاپیتان‌های تحریم شده
14- برقراری سرویس خدمات ماهواره‌ای و امکان خرید تجهیزات رادیویی و ناوبری
15- دسترسی به یاردهای تعمیراتی معتبر برای تعمیر شناورها
16- دسترسی به خدمات آموزشی مرتبط با صنعت کشتیرانی و خدمات وابسته
17- دسترسی به تأییدیه‌ها و استانداردهای فنی بین‌المللی
فهرست لغو تحریم‌های انرژی در توافق جامع
1- انعقاد قرارداد و تأمین مالی خارجی برای توسعه صنایع و میادین و نیروگاه‌ها
2- تجارت و تامین کالاها و مواداولیه، کاتالیست، تجهیزات فناورانه و دانش فنی لازم
3- دسترسی به خدمات بانکی
4- دسترسی به وجوه حاصل از صادرات بدون محدودیت
5- دسترسی به خدمات مرتبط با حمل‌ونقل و انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی
6- انعقاد قرارداد فروش نفت، فرآورده، محصولات پتروشیمی و گاز
7- دسترسی به خدمات بیمه برای محموله و نفتکش
8- احداث خط لوله و خدمات مرتبط با آن، احداث شبکه برق
9- امکان بازاریابی بین‌المللی بدون هرگونه محدودیت و فشار خارجی
مانع‌برداری از تحریم‌های هوایی
1- خرید انواع هواگرد ازجمله هواپیمای تجاری، مسافری، باری و بالگرد به‌صورت مستقیم و بی‌واسطه
2- خرید قطعات هواپیما و غیره
3- تأمین، خرید، فروش و انتقال کالا، تجهیزات بازسازی هواپیما، تجهیزات فرودگاهی، هوانوردی
4- جذب سرمایه‌گذار برای توسعه فرودگاه‌ها
5- دسترسی به خدمات هوانوردی، تعمیر و نگهداری برای هواپیماها
6- امکان استفاده از فرودگاه‌های خارجی و خدمات مرتبط
7- استفاده هواپیماهای خارجی از فرودگاه‌های ایران
8- عبور هواپیماهای خارجی از کریدورهای ایران
9- دسترسی به خدمات آموزشی مرتبط با خلبانی، هوانوردی، تعمیر و نگهداری
10- دسترسی به خدمات مالی و بانکی
11- ارائه خدمات به شرکا و مشتریان خارجی
12- دسترسی به بیمه‌های هوانوردی
ملاک راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها
1- صادرات حداقل 2.5میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در روز به‌صورت معمول و آزادانه با دسترسی آزاد ایران به درآمدهای آن
2- تراکنش حداقل 4.2میلیارد دلاری ماهانه به نفع اشخاص ایرانی در بانک EIH آلمان
3- تراکنش حداقل 1.5میلیارد دلار ماهانه به نفع اشخاص ایرانی در بانک تجارت پاریس
4- لغو فرمان‌های اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا
5- بازنگری در پرسش و پاسخ‌های مرتبط در سایت وزارت خزانه‌داری آمریکا
6- لغو اعلامیه‌های هشدارآمیز آمریکا و دستورالعملهای آن
7- صدور مجوز موردی برای همه واردکنندگان سابق نفت از ایران حداقل به‌اندازه سقف واردات 15سال اخیر
8- صدور مجوز موردی برای همه بانک‌های میزبان درآمدهای صادرات نفت ایران و آزادسازی سپرده‌های ارزی ایران.
9- صدور مجوز موردی برای همه اشخاص خارجی متقاضی همکاری با ایران در حوزه‌های مختلف کشتیرانی، پتروشیمی، خودروسازی و بیمه
10- تعهد آمریکا مبنی بر مجازات نکردن، تحریم و پیگیری قضایی اشخاص متقاضی همکاری با ایران
11- لغو امکان عطف به ماسبق شدن محدودیت‌های احتمالی آینده تحریمی به اشخاص متقاضی همکاری با ایران
12- تعهد آمریکا مبنی بر تحریم نکردن، جریمه، تعقیب قضایی و محکومیت کیفری اشخاص دریافت‌کننده مجوز
13- تعیین زمان پایان مجوز حداقل تا روز پایان برجام
14- تعهد کتبی آمریکا به تعلیق مداوم بندها و مواد قانونی و لغو فرمان‌های اجرایی و دستورالعمل‌هایی که در آنها ایران به‌عنوان حوزه قضایی دارای ریسک پولشویی بالا معرفی شده است.
15- تغییر رویه شبکه اجرایی جرائم مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا
16 خروج حداکثری اشخاص حقیقی و حقوقی ایران از لیست تحریم و بازنگری اساسی در لیست تحریم‌ها
17- حذف دستورالعملهای هشدارآمیز اوفک و سایر نهادهای آمریکایی نظیر دستورالعملهای مربوط به نحوه تجارت کالاهای بشردوستانه و تجارت دریایی با ایران
18- تعهد کتبی کشورهای اطراف برجامی درخصوص خودداری نسبت به هرگونه اظهارنظر یا رفتار یا تهدید یا اقدام منفی علیه اشخاص خارجی راغب به تعامل با اقتصاد ایران
19- اذعان رسمی و علنی مقامات کشورهای عضو برجام خطاب به اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی در موضوع امکان برقراری تعامل میان‌مدت و بلندمدت با اقتصاد ایران
